Trong ẩm thực miền Tây Việt Nam, xứ Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau, năn bộp hay năn là tên gọi của một loại thực phẩm lấy từ cỏ năn ngọt mọc hoang trên những cánh đồng ngập mặn, thuộc chi Cỏ năn (Eleocharis), họ Cói (Cyperaceae), được thu hái và sử dụng như một loại rau ăn sống hoặc chế biến nhiều món ăn.
Năn bộp (hay “năn”) có cọng suôn hơn, tròn to bằng khoảng chiếc đũa, màu nâu non, mọc trên vùng ruộng sâu nhiễm phèn bạc. Cứ mỗi mùa mưa năn bộp mọc chen trong ruộng lúa hoặc ken dày trên các vùng đất hoang trũng. Khi những cơn mưa cuối cùng trong năm ngừng rơi, cũng là lúc mùa năn chấm dứt.
Có ba phần trên thân cây năn bộp có thể được sử dụng để làm món ăn. Phổ thông nhất là “đọt năn”, thực chất là đoạn dài 5–10 cm ở gần gốc, màu vàng nâu xỉn vì nhiễm phèn nhưng khi bóc ra lấy phần non thì có màu trắng ngà, nhẹ bỗng như xốp và dài chừng 3 tấc. Đọt năn được chế biến thành nhiều món ăn do tính phổ biến của nó.
Thứ nữa có thể kể đến “mầm năn”, là những đoạn chồi non của cây dài khoảng 2 đốt ngón tay người lớn, sếu đầu đỏ rất thích mổ ăn, thường chỉ có trong khoảng thời gian đầu mùa mưa (tháng 4 âm lịch) và thường được người dân thu hái để muối dưa chua. Cuối cùng là củ năn, có trong những tháng mùa khô, khi cây năn đã chết lụi gửi củ dưới đất đến mùa mưa năm sau mới mọc lên thành cây. Củ năn được đào lên rửa sạch để ăn hoặc ủ cho mọc mầm để lấy muối dưa.
Theo các hộ trồng năn, trồng năn bộp không mất thời gian chăm sóc vì đây là loại cây dại sống ở đầm trũng, phù hợp với đất phèn. Người trồng chỉ cần bón phân lúc mới gieo. Ao năn luôn giữ mực nước từ 5-6 tấc để cho năng sinh trưởng.
Loại cây này càng thu hoạch nhiều thì càng nhảy chột nhiều, không cần bón phân, thuốc bảo vệ thực vật nên hiện nay được mọi người lựa chọn ăn nhiều.
Giá bán của năn bộp khoảng 8.000 đồng – 10.000 đồng/kg, dù giá bán không phải quá cao, song đã có những hộ trồng cho thu nhập hàng chục triệu đồng. Có những hộ thu hoạch 100kg mỗi ngày, trừ chi phí còn khoảng 500.000 đồng.
Hay tại thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng, chỉ với 5 công đất chuyển đổi từ cây lúa sang trồng năn bộp, có nông dân thu hơn 100 triệu đồng mỗi năm.
Món rau năn bộp ăn như một loại rau sống, chấm với nước trong nồi thịt kho, cá kho, hay mắm kho. Dân dã mà xôm tụ hơn nữa là thì là rau năn ăn sống với cá rô đồng rán giòn, cá lóc nướng trui hoặc cá trê nướng dầm nước mắm gừng.
Kế đó là các món rau năn xào với phương thức chế biến rất phong phú: năn xào thịt trâu, năn xào măng tây hay măng vòi, năn xào thịt vịt, năn xào gà đất, năn xào nghêu, năn xào hến, năn xào tép bạc, năn xào nước cốt dừa… và nhiều món ngon khác.
